Ο όρος εγγραµµατισµός, χωρίς άλλο προσδιορισµό, αρχικά σηµατοδοτούσε ένα βασικό επίπεδο εκπαίδευσης. Ο εγγράµµατος άνθρωπος, αυτός που ξέρει γράµµατα, είναι εκείνος που όχι απλά γνωρίζει ανάγνωση, αλλά διαβάζει κιόλας, δηλαδή χρησιµοποιεί τον έντυπο λόγο για την πληροφόρησή του, την επικοινωνία ή την ψυχαγωγία του και κατά την έννοια αυτή, ο εγγραµµατισµός διαφέρει από τον αλφαβητισµό. Ο εγγραµµατισµός περιελάµβανε παραδοσιακά την ανάγνωση, τη γραφή και την αριθµητική, τις γνώσεις δηλαδή που υπήρξαν απαραίτητες για τον πολίτη του 20ου αιώνα – απαραίτητες για την ουσιαστική του κοινωνικοποίηση, σχεδόν ανεξάρτητα από το επάγγελµα, το φύλο και τις θρησκευτικές ή τις πολιτικές του πεποιθήσεις –
αλλά περιελάµβανε επίσης και τη θετική στάση απέναντι τους, την ενεργή χρήση τους. Ο εγγραµµατισµός πέρα από τις βασικές ικανότητες της ανάγνωσης και της γραφής εµπεριέχει και τη γενικότερη ικανότητα της κατανόησης και της αποτελεσµατικής εκπλήρωσης διεργασιών (Dupuis, 1997).
Ο όρος του εγγραµµατισµού που µεταφράζεται στις ικανότητες ανάγνωσης και γραφής επεκτάθηκε σταδιακά στην ψηφιακή εποχή όπου πλέον µεταφράζεται στην ικανότητα κατανόησης της πληροφορίας µε οποιοδήποτε τρόπο και αν παρουσιάζεται η τελευταία (Lanham, 1995).
Η ταυτόχρονη απαίτηση για διαθεµατική προσέγγιση των νέων δεξιοτήτων και γνώσεων οδήγησε στη δηµιουργία και των λεγόµενων πολυγραµµατισµών (multiliteracies).
Τα τελευταία χρόνια συναντώνται στη διεθνή βιβλιογραφία µια σειρά από συγγενείς όρους, όπως:
• Πληροφοριακός εγγραµµατισµός (information literacy)
• Πληροφορικός εγγραµµατισµός (computer literacy) – ή και εγγραµµατισµός της τεχνολογίας
της πληροφόρησης (IT/information technology), ηλεκτρονικός εγγραµµατισµός (electronic literacy), εγγραµµατισµός ηλεκτρονικής πληροφόρησης (electronic information literacy)
• Εγγραµµατισµός βιβλιοθηκών (library literacy)
• Εγγραµµατισµός µέσων µαζικής επικοινωνίας (media literacy)
• ∆ικτυακός εγγραµµατισµός (network literacy) και εγγραµµατισµός διαδικτύου (Internet literacy, hyper literacy)
• Ψηφιακός εγγραµµατισµός (digital literacy), εγγραµµατισµός ψηφιακής πληροφόρησης (digital information literacy).
Πληροφοριακός εγγραµµατισµός είναι η ικανότητα πρόσβασης, αποτίµησης και χρήσης της πληροφόρησης µέσω της χρήσης διάφορων πηγών. Ακόµη, πληροφοριακά εγγραµµατισµένος θεωρείται αυτός που έχει µάθει πώς να µαθαίνει, επειδή έχει µάθει τον τρόπο οργάνωσης της γνώσης, εύρεσης της πληροφοριών, και χρήσης των πληροφοριών κατά τρόπο µε τον οποίο οι άλλοι θα µπορούν να µάθουν από αυτές (Ford, 1995).
«Πληροφοριακός εγγραμματισμός» (“information literacy”, Crane 2000). Πρόκειται όχι απλώς για τη δεξιότητα του μαθητή να χρησιμοποιεί τα προϊόντα της τεχνολογίας της πληροφορικής και της επικοινωνίας, αλλά, πολύ περισσότερο, για την ικανότητά του να χειρίζεται τον όγκο, τη μορφή και το είδος των πληροφοριών στις οποίες εκτίθεται κατά τη χρήση αυτών των προϊόντων. Η λέξη «χειρίζεται» εν προκειμένω σημαίνει ότι αναγνωρίζει τις πληροφορίες ως σύμβολα του οικείου σημειακού συστήματος (π.χ. γλώσσα, ήχος, σχήμα, χρώμα σε κείμενο, μουσική, γράφημα, εικόνα -αντιστοίχως), τις αποκωδικοποιεί, τις αξιολογεί (καθ’ αυτές, αλλά και προς τη συνάφειά τους με τα δικά του ενδιαφέροντα και τα ζητούμενα), τις επιλέγει ή τις απορρίπτει, τις ταξινομεί, τις αξιοποιεί. Από αυτή την άποψη, ο «πληροφοριακός εγγραμματισμός» εμπεριέχει τον «τεχνολογικό εγγραμματισμό» (“technological literacy”, Selfe 1999) ή, αλλιώς, «ψηφιακό εγγραμματισμό» (digital literacy) εφ’ όσον εξυπηρετείται από αυτόν ως τεχνική υποδομή.
What Is Information Fluency
- Information Fluency in Undergraduate Research (Miami University) http://www.aacu.org/meetings/undergraduate_research/documents/Miami-B.pdf__
- ACRL Introduction to Information Literacy http://www.ala.org/acrl/issues/infolit/overview/intro__
- ACRL Information Literacy Competency Standards for Higher Education http://www.ala.org/acrl/standards/informationliteracycompetency__
Άλλες σχετικές έννοιες
Τι είναι Ιδρυματικό Αποθετήριο; Το Ιδρυματικό (ψηφιακό) Αποθετήριο ορίζεται ως ένα σύνολο υπηρεσιών που προσφέρεται στα μέλη του, με σκοπό τη διαχείριση και διάδοση σε ψηφιακή μορφή του πνευματικού έργου που παράγεται από την πανεπιστημιακή κοινότητα. Το Πανεπιστήμιο αναλαμβάνει την υποχρέωση της διαχείρισης του συγκεκριμένου υλικού, διατηρώντας το σε ψηφιακή μορφή και επιτρέποντας εν συνεχεία την πρόσβαση και διάδοσή του.
Τί είναι τα Ψηφιακά Αποθετήρια; η ελληνική πραγματικότητα: http://www.openaccess.gr/dotAsset/13728.pdf
Τι σημαίνει Ανοικτή Πρόσβαση; Ανοικτή πρόσβαση είναι η ελεύθερη, άμεση, διαρκής και απαλλαγμένη από τέλη και τους περισσότερους περιορισμούς πνευματικών δικαιωμάτων διαδικτυακή πρόσβαση σε ψηφιακό ακαδημαϊκό και επιστημονικό περιεχόμενο. Για περισσότερες πληροφορίες, αναφορές και χρήσιμες διασυνδέσεις συμβουλευτείτε τον επίσημο δικτυακό τόπο: http://www.openaccess.gr.
Οι άδειες Creative Commons
Οι άδειες Creative Commons είναι σύγχρονες άδειες μη αποκλειστικής ιδιοκτησίας που επιτρέπουν στους δημιουργούς να οριοθετούν με ευέλικτο τρόπο τους όρους χρήσης των έργων τους. Χρησιμοποιώντας τις άδειες, ο δημιουργός δεν παραιτείται από όλα τα δικαιώματά του επί του έργου του. Οι άδειες Creative Commons αφορούν μόνο δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και του δίνουν τη δύναμη να ελέγχει πώς χρησιμοποιείται το έργο του από τρίτους.
Ψηφιακά Αποθετήρια: η ελληνική πραγματικότητα http://www.openaccess.gr/dotAsset/13728.pdf
Libraries @ Fougaro! 